ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Աննենֆելդ 2 Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Շամխոր (Շրջան) / Շամխոր (Քաղաք) / Աննենֆելդ (Գաղութ)

Տեղադրություն

Գտնվում է Ջագիր գետի աջ ափին, ծովի մակերևույթից 400-500 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 504:

Պատմություն
1817 — 1818 թթ․

1817-1818 թթ. կառավարությունը Շամքոր գետի ձախ ափին (ներկայիս Ենիհայադ գյուղի տեղում) տեղ է հատկացնում 67 գերմանացի գաղթական ընտանիքների, որոնք էլ դնում են ապագա գաղութի հիմքը. «...այսպես կոչվեց ի Պատիվ Մեծ իշխանուհի Աննա Պավլովնա՝ Նիդերլանդիայի թագուհու...»:

Լալայեան Ե., Գանձակի գաւառ, «Ազգագրական հանդէս», Թիֆլիս, 1899, N 1, էջ 330:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 504:

Սակայն, վերաբնակիչներից շատերը շուտով զոհ են գնում կլիմայական անբարենպաստ պայմաններին: Ականատեսի բնութագրմամբ վայրը եղել է. «...մահացու կլիմայով և բարեբեր հողով, եթե դաշտերի ոռոգման համար բավարար ջուր է լինում...»:

Мевес В., Очерки Елисаветопольскаго уезда, ”Кавказ”, 1865, N 35, с. 197 (բնագրում՝ “...с убийственным климатом и плодороднейшей почвою, если бывает достаточно воды для поливки полей”).
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 504:

1826 թ․

Մեկ տասնամյակը չբոլորած Աննենֆելդը 1826 թ. ավերում է պարսից թագաժառանգ Աբաս-Միրզայի զորաբանակը: Չնայած ռուս-պարսկական պատերազմից հետո կառավարությունը դրամական օժանդակություն է ցույց տալիս աննենֆելդցիներին, այնուամենայնիվ, վատառողջ կլիմայի պատճառով «Մինչև 1831 թվականը մեռել էին 360 հոգի, մինչդեռ ծնվել էին միմիայն 94 հոգի: Այս պատճառով գաղթականները ցրվեցան զանազան գյուղեր, բայց ոչ մի տեղ ազատ հողեր չգտնելով, ստիպվեցան վերադառնալ»:

Լալայեան Ե., Գանձակի գաւառ, «Ազգագրական հանդէս», Թիֆլիս, 1899, N 1, էջ 331: Հեղինակը գրեթե նույնությամբ կրկնում է «Նոր-Դար»-ի (1890, N 119, էջ 2) հաղորդագրությունը:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 504:

1873 թ․

Ի վերջո, 1873 թ. կառավարությունը աննենֆելդցիներին տեղափոխում է «...ութը վերստ դեպի հյուսիս, կատարելապես առողջարար տեղ և նվիրեցին 1500 արքունական գերաններ և 6000 ռուբլի դրամ իբրև նպաստ՝ նոր տներ կառուցելու»: Դրանով իսկ հիմք է դրվում Նոր Աննենֆելդի, որն էլ կազմում է ներկայիս Շամքոր քաղաքի արևելյան կես մասը:

Լալայեան Ե., Գանձակի գաւառ, «Ազգագրական հանդէս», Թիֆլիս, 1899, N 1, էջ 331:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 504:

1938 թ․

1938 թ. Աննինոն (Աննենֆելդը) վերանվանվել է Շամքոր:

”Азербайджанская ССР. Административно-территориальное деление”, Баку, 1979, с. 211.
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 504:

Կառուցապատում
1864 թ․

1864 թ. ականատեսը նշել է. «...մոտենալով գաղութին հրճվում էի հրաշալի մշակված դաշտերի, քամուց ճոճվող ոսկեգույն հացի, հիասքանչ կանաչ մարգագետինների, գերազանց մշակված մրգատու և խաղողի այգիների տեսքով: Մի խոսքով՝ դա ինչ-որ օազիս էր անմարդաբնակ անապատում...»:

Мевес В., Очерки Елисаветопольскаго уезда, “Кавказ”, 1865, N 43, с. 235 (բնագրում՝ “...Подъезжая к колонии, я был обрадован видом прекрасно обработанных полей, зыблющихся волною золотистых хлебов, превосходною зеленью лугов, живописными пейзажами отлично обработанных садов фруктовых и виноградных. Словом, это-что то в роде оазиса в безлюдной пустыне...”).
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 504:

1890 թ․

1890-ական թվականների այցելուի վկայությամբ Աննենֆելդն աչքի է ընկել իր կանոնավոր հատակագծով. «Ուղիղ, կանոնաւոր փողոցները բարձր ծառերով, գեղեցիկ տները ընդարձակ բակերով այստեղ էլ գիւղին բավական լաւ տեսք են տալիս...: Այս գաղութը միանգամայն նման լինելով Ելենէնդորֆին. առանձին յիշատակելու բան չունի... սա այնքան յառաջադիմած չէ, որքան Ելենէնդորֆը, որովհետև կենդրոնից աւելի հեռու է գտնվում»:

Мевес В., Очерки Елисаветопольскаго уезда, “Кавказ”, 1865, N 43, с. 355.
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505:

Բնակչություն
1903 թ․

1903 թ. այստեղ ապրում էին մոտ 25 տուն հայեր:

«Նոր-Դար», 1903, N 14, էջ 2:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505:

1905 — 1906 թթ․

1905-1906 թթ. հայ-թուրքական ընդհարումների օրերին հայերի թիվը կազմել է՝ 25-30 տուն: Նրանք ունեին շուրջ 30 մեծ ու փոքր խանութներ. բոլորն էլ թալանել ու ավերել են մորուլցի թուրքերը:

Ա-Դօ, Հայ-թուրքական ընդհարումը Կովկասում, Երևան, 1907, էջ 340-341:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505:

Հուշարձաններ
19 դ․

Հնագիտական հուշարձաններ. Աննենֆելդի մոտ կան մի քանի դամբանաբլուրներ, որոնք ԺԹ դ. վերջին իրենց վրա են հրավիրել Ե. Լալայանի ուշադրությունը:

Լալայեան Ե., Գանձակի գաւառ, «Ազգագրական հանդէս», Թիֆլիս, 1899, N 1, էջ 355:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Աննինո

Բնակչության թվաքանակի վերաբերյալ վիճակակագրական սուղ տվյալների համադրումը ներկայացնում է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Գերմանացի տուն	Գերմանացի ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1886	116	492	Ի դեպ, բնակչության մեծագույն մասը, այն է՝ 97 տուն (201 ար., 236 իգ.) գերմանացիներ էին, 16 տուն՝ հայեր (23 ար., 20 իգ.), ռուսներ՝ 1 տուն (3 ար., 4 իգ.), վրացիներ՝ 1 տուն (2 ար., 1 իգ.) և պարսիկներ՝ 1 տուն (2 ար.):	“Елисаветопольская губерния. свод статистических данных, извлеченных из посемейных списков населения Кавказа”, Тифлис, 1888, с. 76-77. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505:
1914		942		“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 89. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 505: