ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Աղամալի Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Գետաբեկ (Շրջան) / Աղամալի (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 14,5 կմ հյուսիս-արևմուտք՝ Լղարակ (Բադաջուր) գետի ակունքի շրջանում՝ Շաքարբեկ լեռան հյուսիսարևելակողմում, արևելահայաց ձորալանջին, ծովի մակերևույթից 1550-1660 մ բարձրության վրա:

Գետն իր վերին հոսանքի շրջանում ավելի հայտնի էր Մրեջուր անվամբ:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 66:

Պատմություն
1770 թ․

Նախկինում Ղազանչի անվամբ հայտնի գյուղի պատմական անվանումը չի պահպանվել: Հայաբնակ է եղել մինչև 1770-ական թվականները, ապա ամայացել ու վերածվել խաշնարած թուրք ցեղերի ամառանոցի:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 66:

19 դ․

ԺԹ դարի 2-րդ կեսին հայտնի կալվածատեր Զուլղադարովի ամառային նստավայրն էր. «...ձմեռը բնակվում է Խննալլու կոչվող կալվածում, իսկ ամառը բարձրադիր Ղազանչի կոչվող տեղում»:

Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան, Ս. Քամալյանի ֆ., տետր N 1, VI-11, թ. 11: Զուլղադարովին պատկանող կալվածքի սահմանների մասին նշվել է. «Խաչեալի գլխից նայողը հանդիպակաց ձորերի, լեռների և ակնապարար հորիզոնների տեսքով հիանում էր. առջևդ երևում են Թիւլքըլու Քեարան գագաթները Հայվալուի ձորով, Ղալաբոյինը իրա տակի Ահմադի Բանդ ձորով, Ելլուդաղը, Իսախանը, իրանց մոտի Աղդարա, Կուճուր Շամլուղ, Մեծ Շամլուղ ձորերով, ամենից վերև երևում է Եանըղ Փայա գագաթը: Սրանք ամենը գըտնվում են Զագամ գետի ձախ ափում ձգվող շղթայի վրա, որոնց մասին ասելիք կունենամ այդ ձորով իջնելիս: Աղ-դարաի դեմը, Զակամ գետի աջ ափին շինած է Մըկըրտչի վանքը՝ Վալիջան սարի փեշում: Չոբան-Սղնախի հարակից Ղարանլըխի ձորում, թուրքերով վերաբնակված շենում գտնվում է վանք, որ և ասվում է Քիլիսա դարասի: Այս անվանած բոլոր ձորերն ու լեռները, ջրերը, շէները պատկանում են Զուլղադարովին...» (Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան, Ս. Քամալյանի ֆ., տետր N 1, VI-11, թ. 10-11):
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 66:

1890 թ․

Հայտնի է, որ 1890 թ., օրինակ, Ղազանչի ամառանոցում էր Ալլահյար բեկ Զուլղադարովը. «Լսել էի, որ Զուլղադարովները շատ էլ քաղցր աչքով չեն նայում իրանց կալվածների տիրապետութեան խնդրով հետաքրքրվողների վրա, թեև նպատակս միանգամայն անվտանգ էր նրանց տոհմին, անգամ մտադիր էի Ալլահեար բեկին այցելութեան գնալ Ղազանչի եայլաղը...»:

Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան, Ս. Քամալյանի ֆ., տետր N 1, VI-11, թ. 17:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 66:

Բնակչություն
1976 թ․

1976 թ. ունեցել է 1824 բնակիչ:

«Ադրբեջանական սովետական հանրագիտարան», հ. 1, Բաքու, 1976, էջ 97:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 66:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Ղազանչի