Պետական դպրոց :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Պետական դպրոց

ԼՂՀ / Շահումյան / Վերիշեն

Պատմություն

1909/10 ուսումնական տարվա սկզբին բաքվաբնակ վերիշենցի երիտասարդների նախաձեռնությամբ գյուղում բացվում է պետական երկդասյա դպրոց, որը պահվելու էր գյուղացիների կողմից տարեկան 500 ռ. և կառավարության 1000 ռ. պետական գանձարանին փոխանցված գումարով. «Բացի այդ՝ կառավարութեան հաշւով պատրաստվել են այդ նորաբաց ուսումնարանի համար կահ-կարասիք և այլ իրեր մօտ 700-800 ր. արժողութեան: Կառավարութիւնը 2000 ր. էլ նպաստ է նշանակել յիշեալ ուսումնարանի համար սեփական շինութիւն կառուցանելու: Միևնոյն շինութեան համար ինչքան փայտեղէն հարկաւորվի՝ ձրիաբար բաց է թողնելու պետ. անտառը: Վերին-Շէնի հասարակութիւնը, բացի տարեկան գանձարանին 500 ր. վճարելուց՝ իր այդ ուսումնարանի գոյութեան համար, նաև պարտաւոր է, համախօսականի համաձայն, մինչև ուսումնարանի համար սեփ. շինութիւն կառուցանելը, բնակարան յատկացնել ուսումնարանի և ուսուցիչների համար և բացի այդ՝ պարտաւոր է առնուազն մի դեսեատին հող յատկացնել ուսումնարանի շինութեան և այգու համար, ինչպէս և կառուցանել ուսումնարանի շինութիւնը կառավարութեան տուած 2000 ր. նպաստով, մնացած ծախքը իր վրա վերցնելով: Դպրոցի շինութիւնը պէտք է կառուցանել դիրեկցիայի պլանով»: Ի դեպ, ավագ ուսուցիչ էր նշանակվել Բալաբեկ Զաքարյանը, երկրորդ ուսուցիչ՝ Հ. Մելքոնյանը, կրոնուսույց՝ Խորեն քահանա Տեր-Մարտիրոսյանը:

Ռհաթ, Երկդասեան դպրոց Վերին-Շէնում, «Մշակ», 1910, N 60, 19 մարտի, էջ 2:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 197-198:

Սակայն դպրոցում ուսանում էին սակավաթիվ երեխաներ, քանի որ «...գիւղացին անտարբեր է. նա իր երեխային աւելի շուտ ուղարկում է խոզեր արածացնելու, քան թէ ուսումնարան»:

Սիւնեցի, Տեղեկութիւններ գաւառից, «Մշակ», 1910, N 160, 23 յուլիսի, էջ 3:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 197:

1910 թ. հունվարին դպրոցն ուներ 75 աշակերտ:

Ռհաթ, Գաւառի իրականութիւնից (Երկդասեան դպրոցը Վերին-Շէնում), Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 227, ց. 1, գ. 160, թ. 14:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 198:

1912 թ. օգոստոսի դրությամբ Վերիշենում գործում էր պետական ժողովրդական դպրոց:

Պետ, Ղարաբաղի դպրոցների շուրջը, «Մշակ», 1912, N 187, 25 օգոստոսի, էջ 3:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 198:

Տարիների հեռավորությունից հիշողությամբ գյուղի դպրոցների մասին նշվել է. «Գյուղի դպրոցական հին շենքը կառուցված էր բնակիչների հաշվին 1912 թ., շինարարը եղել է Էրքեջից Լալա Լալայանը: Այնտեղ է բացվել երկդասյան դպրոցը, որտեղ դասավանդել են գյուղի տերտեր տեր Խորենը և Գրիգոր (Քյուքի) Հովսեփի Հակոբյանը: Գրիգոր Հակոբյանը ձիով գնում է Էրքեջ, որպեսզի այնտեղ էլ դպրոց բացի, ճանապարհին անտառում սպանում են: Գյուղի երկրորդ դպրոցը նույնպես կառուցվել է բնակչության միջոցներով: Աշխատել են Մեխակ և Խաչան Դալլաքյանները, Արսեն Սաղաթելյանը (որմնադիրներ): Ընդհանուր աշխատանքները ղեկավարել է Աղաջան Նահապետյանը, իսկ նախագծողը եղել է Սաթենիկ Շահնազարյանը: Իսկ երրորդ շենքը կառուցվել է Հայրենական պատերազմից հետո, պետական միջոցներով, տիպային նախագծով»: