Քարահունչ Գյուղատեղի :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Քարահունչ Գյուղատեղի

ԼՂՀ / Շահումյան / Վերիշեն

Պատմություն

Համարվում էր որպես Վերիշենի հարավարևմտյան արվարձան (թաղ), սակայն բավականաչափ (գրեթե 3 կմ) հեռու էր: Արդեն միջնադարում առանձին բնակավայր էր:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 203:

1907 թ. ուներ 89 բնակիչ, իսկ 1912 թ.՝ 30 տուն՝ 140 (74 ար. և 66 իգ.) հայ բնակիչ:

Кавказский календарь на 1910 г., Тифлис, 1909, с. 209.
Памятная книга Елисаветпольской губернии на 1914 год, с. 52. Հայտնի է, որ 1912 թ. գյուղը, բացի բնակելի 30 տներից, ուներ նաև տնտեսական նշանակության 24 կառույց (նշվ. աշխ., էջ 53):
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 203:

1912 թ. գյուղացիներն ունեին 7 ձի և 80 մանր եղջերավոր անասուն:

Памятная книга Елисаветпольской губернии на 1914 год, с. 53.
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 203:

Հետագայում գյուղն ամայացել է և վերստին բնակեցվել միայն 1950-ական թվականներին:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 203:

1977 թ. դրությամբ նորոգության կարոտ էին գյուղի ակումբը, դպրոցը և հասարակական այլ շինություններ:

Շրջսովետի սեսիան, «Նոր ուղի», 1977, N 106, 3 սեպտեմբերի, էջ 1:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 203:

Ըստ Բորիս Ղլեչյանի` մինչև բռնագաղթը գյուղն ուներ մոտ 30 բնակիչ:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 1159, ց. 10, գ. 63, թ. 2:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 203:

Նշվել է նաև, որ մինչև 1992 թ. մի քանի տասնյակ հայ ընտանիքներով զուտ հայաբնակ գյուղ էր. «Քարահունջում հին տնատեղեր կային, ավերված եկեղեցու հետքեր: 20-րդ դարի սկզբներին թուրքական այրում ցեղին պատկանող մի քանի ընտանիքներ բնակություն էին հաստատել այդտեղ և գյուղն սկսել էին կոչել նոր անունով՝ Բալլուղայա՝ մեղրաշատ ժայռ, որովհետև այդ ժայռերի վրա շատ մեղվաընտանիքներ կան: Մի թուրք նույնիսկ իր տունը կառուցել էր եկեղեցու ավերակների վրա: Հետագայում Մայրանյան Ասլանի ջանքերով թուրքերն այդտեղից հեռացվեցին, Քարահունջում հաստատվեցին Վերին Շենի Աղաջանանց տոհմից Մարտիրոս, Լաչին, Ասլան և Բադալ եղբայրները: Դրանից հետո էլ Քարահունջը նոր անուն ստացավ՝ Աղաջանանց թաղ, բայց հին անունը միշտ հիշվում էր»: Հայտնի է նաև, որ «Մինչև 1950-ական թվականներն այդ թաղամասը գյուղի հետ կապված էր նեղ կածաններով, որոնք կապ էին կոչվում: Հետագայում ճանապարհն ընդլայնվեց, և ավտոմեքենաներով հնարավոր էր Քարահունջ գնալ: Հյուսիսային կողմի ժայռաշղթայի ուղղահայաց կտրվածքն այնպիսին էր, կարծես մեկը դանակով կտրել էր: Թաղամասի ցածրադիր մասում ժայռից պոկված խորանարդի ձև ունեցող հսկա քարաբեկորները փակել էին գետի հունը, և այդ մասում գոյացել էր կասկադաձև ջրվեժ...: կարծում եմ, մեր Քարահունջն իր անունը ստացել է նրանից, որ այդ ջրվեժի ձայնն արձագանքում է ժայռերից այնպես, որ կարծես քարերից ձայներ են հնչում՝ քարահունչ: Չ-ն էլ կարող էր հնչյունափոխվել ջ-ի»:

Վերդյան Զ., Որպես արձագանք, «Մռավի ղողանջներ», 2011, N 2, փետրվար, էջ 3:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 203-204:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Քրահունչ
Քարահունջ
Բալլուղայա