ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Գյավուրղալա 3 Հուշարձան

ԼՂՀ (Երկիր) / Աղդամ (Շրջան) / Գյավուրղալա (Քաղաքատեղի)

Տեղադրություն

Գտնվում է Խաչենագետի ձախ կողմում, Աղդամի շրջանի Բոյ-Ահմեդլի եւ նրան արեւելքից գրեթե կից՝ Մոֆուլու կոչված գյուղերի միջեւ, շրջկենտրոնից 12 կմ հյուսիս-արեւմուտք։

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 227:

Պատմություն

Վաղ միջնադարի ծաղկուն եւ մարդաշատ մի քաղաքատեղիի ավերակները, որի պատմական անունը, ցավոք, մեզ չի հասել (որոշ ուսումնասիրողներ ենթադրում են, թե հենց սա է Արցախի Տիգրանակերտը) եւ ներկայում հայտնի է խաշնարած ցեղերի կողմից հնավայրին տրված Գյավուրղալա (թարգմ. անհավատների=քրիստոնյաների=հայոց, ղալա=բերդ) անվամբ:

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 227:

Նկարագրություն
1950 թ․

1950-ական թվականներից հնավայրում պեղումներ են կատարել բաքվեցի «գիտնականները», որոնք այստեղ եւս հայտնաբերված ամեն հայկականը ներկայացրել են իբրեւ«աղվանական»։
Պեղումները քաղաքատեղիում ի հայտ են բերել հայոց եկեղեցու հիմքերը, գերեզմանոց, արձանագիր տապանաքար եւ այլ բազմաթիվ հնություններ։

Р. М. Ваидов, Ковургала археоложи газыныларлы, Азербайчанын мадди мэдэнийэти, հ. 6, Բաքու, 1965։
Р. Б. Геюшев, Каменные идолы нового типа, ДАН, Азерб. ССР, 1966, N6, Էջ 77-79։ Նույնի` "Раскопки на городища Гавур кала, "Археологические открытия 1971 год", 1972։ Նույնի` Раскопки на городище Гавур кала, "Археологические открытия 1977 года", Москва, 1978։ Նույնի` Христианство в Кавказской Албании, Бакум, 1984, Էջ 60։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 227-228:

Գյավուրղալա քաղաքատեղիում հայտնաբերվել են նաեւ բազմաթիվ այլ կառույցների մնացորդներ (կառուցված գլխավորապես կրաքարից) եւ սյուների խարսխաքարեր։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ քաղաքում միաժամանակ գոյություն են ունեցել երկու գերեզմանատներ, մեկը՝ քրիստոնեական (իմա՝ հայոց), իսկ մյուսը՝ հեթանոսական։

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 228: Խոսքը այն գերեզմանոցի մասին Է, որտեղ հայտնաբերվել են խազարներին վերագրվող մարդակերպ կոթող-գերեզմանաքարեր։ Դրանց մեծ մասը պեղումներից հետո փոխադրվել Է Աղդամի բացօթյա թանգարան-քարեդարան։