ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Բոզալղանլի Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Թոուզ (Շրջան) / Բոզալղանլի (Գյուղ)

Տեղադրություն

Արևելքից կից է Թոուզ շրջկենտրոնին: Ծովի մակերևույթից ունի 410-420 մ բարձրություն:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 284:

Պատմություն
1860 թ․

Հայտնի է, որ տակավին 1860-ական թվականներին խաշնարած բոզալղանլի ցեղախմբերը թափառական կյանք էին վարում, ուստի արժանահավատ մարդահամար կամ հարկատուների ցուցակներ կազմելը դյուրին չէր: Այս առումով, մասնավորապես Բոզալղանլուի մասին ժամանակակիցը նշել է. «Ընդունենք, թե 152 ծուխ ունեցող Բոզալղանլու գյուղից հարկավոր է հարկ հավաքել: Այս գյուղը ցրված է ինչպես մեր, այնպես էլ Շիրակի գավառներում, իսկ ծուխը՝ ծխից հեռու է տասնյակ վերստերով: Շատ դժվար է ճշմարիտ ասել, թե ինչով են զբաղված այս գյուղի բնակիչները, ինչպես ասում են նրանք՝ գրեթե բոլորը անասնապահներ են, իսկ ինչպես անասնապահներ մի տեղում ոչ ամռանը ոչ էլ ձմռանը երկար չեն ապրում, արդյունքում հարկահավաքության ժամանակ հարկահանի համար նրանց գտնելը շատ դժվար է...»:

Мевес В., Очерки Елисаветопольскаго уезда, "Кавказ", 1865, N 85, с. 440 (բնագրում՝ “Положим, что из деревни Бозаганлы, имеющей 152 дыма, следует собрать подать. Эта деревня раскинута и в нашем уезде и в Ширакском приставстве, а дым от дыма отстоит на десятки верст; сказать наверно, чем занимаются жители этой деревни очень трудно; почти все они, как говорят, скотоводы, а как скотоводы не живут на месте долго ни летом, ни зимою, то во время взноса податей их очень трудно отыскать сборщику”).
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 284:

19 դ․

Հայտնի է, որ ԺԹ դարավերջին Բոզալղանլիի կալվածատերը Յուսուփ բեկ Խանբուդաղովն էր:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 93, ց. 1, գ. 388, թ. 30-31:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 284:

Բնակչության թվաքանակի վերաբերյալ վիճակագրական մի քանի տվյալների համադրումը ներկայացնում է հետևյալ պատկերը.

Թվական	Թուրք տուն	Թուրք արական	Թուրք իգական	Թուրք ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1886	264	1071	544	1615		“Елисаветопольская губерния. свод статистических данных, извлеченных из посемейных списков населения Кавказа”, Тифлис, 1888, с. 144-145. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 284:
1914				2396		“Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 100. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 284:
1976				6050		«Ադրբեջանական սովետական հանրագիտարան», հ. 2, Բաքու, 1978, էջ 218: Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 284: