ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Հաջալի Հուշարձան

Ադրբեջան (Երկիր) / Հյուսիսային Արցախ (Տարածք) / Խանլար (Շրջան) / Հաջալի (Գյուղ)

Տեղադրություն

Գտնվում է շրջկենտրոնից 28 կմ, Գանձակից 16 կմ հյուսիս-արևելք՝ ծովի մակերևույթից 190-200 մ բարձրությամբ միապաղաղ հարթության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 374:

Բնակչություն
1864 թ․

Տակավին 1864 թ. գյուղի թուրքերը մշտաբնակ չէին: Այդ առումով ուշագրավ է ուղեգրի՝ Հաջալի «գյուղ» այցելելու մանրամասները. «...արդյոք շուտո՞վ մենք կհասնենք թաթարական գյուղին: Նրանք հարցիցս տարակուսելով պատասխանեցին. –Մենք արդեն վաղուց Հաջալի գյուղում ենք: Կարող եք պատկերացնել իմ զարմանքը, երբ մերկ տափաստանի մեջտեղում իմ առաջնորդներն ինձ հավաստիացնում էին, թե ես թաթարական գյուղում էի...: –Իսկ որտե՞ղ են տները, որոնցում թաթարներն են բնակվում, որտե՞ղ են նրանց տնտեսական շինությունները: Որտե՞ղ են այգիները, արտադրամասերը, հարդանոցները...: ...նրանք մատնանշեցին մի փոս, որի կողքով անցնում էինք ասելով, –ահա մեր ձմեռային տները, իսկ ամռանը մենք բնակվում ենք փարախներում, և դրա համար է, որ այժմ կարելի չէ տեսնել ոչ տներ, ոչ տնտեսական մեր շինությունները, ոչ հարդանոցները...»:

Мевес В., Очерки Елисаветопольскаго уезда, ”Кавказ”, 1865, N 42, с. 231 (բնագրում՝ ”...скоро ли мы доедем до татарской деревни. Они, изумляясь моему вопросу, отвечали: “Да мы уже давно в деревне Гаджали”. Можно себе представить, каково было мое удивление, когда мои вожатые среди голой степи уверяли меня, что я в татарской деревне!... -Где же дома, в которых живут татары? Где же их хозяйственныя обзаведения? Где же те сады, фабрики, сенокосы ... они указали на яму, к которой мы подъезжали -говоря: вот наши зимние дома, а летом мы живем на кочевках, и оттого-то теперь нельзя видеть ни домов, ни хозяйственных наших заведений, ни сенокосов”).
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 374:

Պատմություն

Խորհրդային տարիներին միավորված էր Լյաքի գյուղական խորհրդի հետ:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 374:

Վիճակագրական մի քանի տեղեկագրերում արձանագրվել է Հաջալիի բնակչության հետևյալ թվաքանակը.

Թվական	Թուրք տուն	Թուրք արական	Թուրք իգական	Թուրք ընդամենը	Նշումներ	Աղբյուր
1886	45	161	132	293		“Елисаветопольская губерния. свод статистических данных, извлеченных из посемейных списков населения Кавказа”, Тифлис, 1888, с. 84-85. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 374:
1907				338		”Кавказский календарь на 1910 г.”, Тифлис, 1909, с. 216. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 374:
1914				240		”Кавказский календарь на 1915 г.”, Тифлис, 1914, с. 106. Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 374: