Բյագին խոթ Տուն :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Բյագին խոթ Տուն

ԼՂՀ / Հադրութ / Տումի

Պատմություն

Տումիի հյուսիսային եզրի բարձրադիր հատվածում պահպանվում էր գյուղի կալվածատիրոջ՝ արմատներով կուսապատցի, բժիշկ, գյուղատնտես, շուշիաբնակ Աբրահամ բեկ Աթաբեկյանցի երկհարկ առանձնատունը (N 39Ե35՛32.07՛՛; E 46Ե54՛01.90՛՛, ծ. մ.՝ 1172 մ): Բարձրադիր տեղանքն իր անունը ստացել է բեկին պատկանելու հետևանքով:

Աբրահամ բեկը Կուսապատի Հակոբ հարյուրապետի (յուզբաշի) ծոռն էր, հայրը՝ բժիշկ Մովսես բեկը, Շուշիում պետական խորհրդական էր: Եղբայրներն էին Ասլանը, Ալեքսանդրը, Նիկոլայը, քույրը՝ Աննան (Աթաբեկյան տոհմի մասին մանրամասն տե՛ս Մաղալյան Ա., Արցախի մելիքությունները և մելիքական տները XVII-XIX դդ., Երևան, 2007, էջ 112-125): Հայտնի է նաև, որ Մովսես բեկը ԺԹ դարավերջին գյուղը գնել էր Սերգեյ Մելիք-Շահնազարյանից և բնակավայրի կառավարումը հանձնել իր որդիներից նախ Ասլանին, ապա՝ Աբրահամին: Աբրահամ բեկը խորհրդային իշխանություններին կամովին է հանձնել իր առանձնատունն ու կից այգին, իսկ ինքը փոխադրվել Ստեփանակերտ և աշխատել որպես գյուղատնտես (Ղազարյան Խ., Տումի, Երևան, 2003, էջ 33-34, 85):
Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 66:

Հայտնի է, որ շինարարությունը սկսվել է 1888 թ. և ավարտվել 1905-ին: Կառուցման աշխատանքներին մեծապես աջակցել է տումեցի Աղաջան Գալստյանը մանկահասակ որդու՝ Մարտիրոսի հետ. ավանակով կաղնու գերաններ է բերել, որով ծածկել են երկրորդ հարկի առաստաղը և աստիճանները: Մի քանի օր տևած բացման հանդեսին, բացի գյուղացիներից, մասնակցել են նաև բարձրաստիճան անձինք: Հատկանշական է, որ շուրջ 53 տարի՝ սկսած խորհրդային առաջին տարիներից մինչև 1977 թ., այն ծառայել է որպես դպրոցի շենք:

Տեղեկությունները փոխանցել է Մարտիրոս Գալստյանի ծոռը՝ Արայիկ Գալստյանը: Ի դեպ, Աբրահամ բեկի օրոք գյուղն ունեցել է բարգավաճ շրջան. գործել են փուռը, հասարակական բաղնիքը, քարամշակման արտադրամասը, իսկ Կարմիր քար տեղամասում՝ սեփական փայտամշակման արտադրամասը:
Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 67:

Հեղինակը Սասուն Դանիելյան
Տարեթիվ 2017 թ․

Հեղինակը Սասուն Դանիելյան
Տարեթիվ 2020 թ․