Եկեղեցի :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Եկեղեցի

ԼՂՀ / Քարվաճառ / Լեւ

Պատմություն

Ցավոք, ճշգրիտ տեղադրությամբ անհայտ վանքը, որի եկեղեցու հավանական մասնիկն է նորահայտ այս ճակատակալը, գրավոր աղբյուրներում հիշատակված ենք գտնում միայն մեկ անգամ՝ 1328 թ. «...ես՝ աղախին Քրիստոսի Ռըզուքանս, ստացայ զաստուածափառ և զաշխարհալոյս զկենսունակ սուրբ Աւետարանս ի հալալ արդեանց [յիշ]ատակ ինձ և տե[ա]ռն իմոյ՝ [Ա]միր Հասանայ, ի վաելում թագազարդ պարծանացս որդոյս մերոյ՝ Էաչոյ, և Թուղտիկին, և հանգուցեալ պարոնացն Վարհամայ, և Մինա Խաթունին, և տուաք ի վանս Լևայ, զոր էր ընդ իշխանութեամբ մերով և էր մեր մաւր(՞) գերեզմանատեղ, ի ձեռն լուսափայլ եպիսկոպոսին Դաւթի, որ էր առաջնորդ տեղացս...: Որ զաւետարանս հանել ջանայ ի սուրբ Ստեփաննոսէս ու կամ զժամն խափանէ՝ դատի յաստուծոյ...»:

Հայերեն ձեռագրերի ԺԴ դարի հիշատակարաններ, Երևան, 1950, էջ 207-208:
Րաֆֆի Քորթոշյան, Լևի կիրակնօրյա խափանված սուրբ պատարագը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 45:

Ըստ Ս. Կարապետյանի դիտարկումների՝ վանքը կառուցված է եղել «...համակ սրբատաշ քարով... և... ճարտարապետական մեծարվեստ մի կառույց է եղել», որին պատկանած երեսապատի սրբատաշ քարերը որպես շինանյութ գործածվել են թրքացած քրդերից մեկի բնակելի տան որմերում:

Կարապետյան Ս., Մռավականք, Երևան, 2019, էջ 284:
Րաֆֆի Քորթոշյան, Լևի կիրակնօրյա խափանված սուրբ պատարագը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 45:

1305 թ. կառուցված եկեղեցին վերաբերում է Լևի վանքին, իսկ ճակատակալը, ամենայն հավանականությամբ, ընկած էր երբեմնի վանքի տեղում, որտեղ նաև առկա են պատերի հետքեր և ոչնչացված գերեզմանոցից փրկված մի քանի խաչքարեր:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Լևի կիրակնօրյա խափանված սուրբ պատարագը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 46:

Կառույցը հիմնահատակ կործանվել է Խորհրդային Ադրբեջանի մշակութակործան պետական քաղաքականության հետևանքով:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Լևի կիրակնօրյա խափանված սուրբ պատարագը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 46:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն 1305 թ․

Արցախի Հանրապետության Նոր Շահումյանի (Քարվաճառի) շրջանի Լև գյուղի տարածքում հայտնաբերված (2020 թ.) եկեղեցու շինարարական արձանագրությամբ մուտքի ճակատակալ քար.

Թ(վին) ՉԾԴ (1305), | զմխիթարե(ա)լ շին|ող յիշեսջիք ի Ք(րիստո)ս եւ | սահմանեցին զկիրակէի | պատարագն անխափան:

Րաֆֆի Քորթոշյան, Լևի կիրակնօրյա խափանված սուրբ պատարագը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 45:
Ճակատակալ քարը պատված է եղել ոչ այնքան հաստ հողաշերտով, 2020 թ. նոյեմբերի երկրորդ կեսին՝ Քարվաճառի հայաթափումից օրեր առաջ, հայտնաբերել է հայրենիքի պաշտպան, նախնյաց հիշատակների ճանաչողությանը հետամուտ բանանցեցի Մաթևոս Չալումյանը:

Հեղինակը Մաթևոս Չալումյան
Տարեթիվ 2020 թ․

Տեսակը Գրչանկար
Հեղինակը Րաֆֆի Քորթոշյան
Տարեթիվ 2021 թ․

Հեղինակը Մաթևոս Չալումյան
Տարեթիվ 2020 թ․

Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 2018 թ․