Մելիքզադա Գյուղատեղի :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Մելիքզադա Գյուղատեղի

Ադրբեջան / Հյուսիսային Արցախ / Գետաբեկ / Նովո-Սարատովկա

Տեղադրություն

Պատմական հարուստ անցյալով նշանավորված այս գյուղատեղին գտնվում է Նովո-Սարատովկա և Արծվաշեն գյուղերի միջև:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 100:

Պատմություն
17 դ․

Գյուղի նախնական անունն անհայտ է: Մելիքզադա (Մելիքզատա) անվամբ գրավոր աղբյուրներում վկայված է ԺԷ դարի սկզբներից: Առաջին անգամ հիշատակում է Առաքել Դավրիժեցին ԺԷ դարասկզբի պատմական անցքերի առնչությամբ, երբ Օսմանյան հարստահարությունից ազատվելու և Սպահանում մշտական բնակություն հաստատելու խնդիրքով Պարսկաստան մեկնածների թվում էր նաև «...Մելքիսէթ եպիսկոպոսն ի Վերին Զակամայ ի Մելիքզատայ գյուղից...»:

Առաքել Դաւրիժեցի, Գիրք Պատմութեանց, Երևան, 1990, էջ 63:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 100:

1652 թ․

Եղել է գրչության կենտրոն. այստեղ 1652 թ. Հակոբ քահանան ընդօրինակել է ձեռագիր «Աւետարան»: Հետագայում ինչ-ինչ հանգամանքներում Բանանցում Մ. Բարխուտարյանցը մատյանը տեսել է գյուղի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում և հրատարակել գրչի հիշատակարանը. «...Ի ՌՃԱ (1652) թուականիս Հայոց և ի յամսեանն մարտի ի Ա (1) ... եղև սկիզբն գրութեան սբ. Աւետարանիս և կատարեցաւ ապրիլ ամսոյ ԺԵ (15) ... Արդ՝ գրեցաւ սա ի յերկիրս Զակամ, ի գիւղս Մէլիքզատայ, ընդ հովանեաւ Ս. Աստուածածնիս և Ս. Թովմայ և այլ Ս. Նահատակի, որ աստ է, ձեռամբ անարուեստ և փծուն գրչի Յակոբայ յետնեալ քահանայի»: «Ավետարանի» առաջին ստացողը Կիրակոս երեցն է, ապա՝ Մելիք Օվանեսը:

Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 282: Նույնությամբ վերահրատարակվել է՝ «ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Գ, կազմեց` Վազգեն Հակոբյան, Երեւան, 1984, էջ 276:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 100:

1669 թ․

Մելիքզադա գյուղը հիշատակվում է նաև (Այգեձոր) Ղուլալի գյուղի եկեղեցում պահված ավետարանի 1669 թվակիր հիշատակարանում. «Այս սուրբ աւետարանը այլազգի ձեռին գերի էր: Ես Մելիք-զադեցի Ովանս և իմ որդի Գաբրիէլս մեր հալալ աշխատանքը, մեր քրտուք դադումն տուինք ազատեցինք. այնպէս դառը դժուար ժամանակ էր...»:

«Նոր-Դար», 1888, N 95, էջ 3:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 100:

17 դ․

Հայաթափվել է ԺԷ դարի 70-ական թվականներին, իսկ բնակիչները փոխադրվել են Մեծ Շուլավեր. «Թե Փնդխլուի և թե շրջակա տարածութեան տեղը բռնում էր Մելիք զատի մեծ ու շեն գեղը, որի բնակիչները 18-րդ դարի վերջերին գաղթել են Շուլավեր»:

Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան, Ս. Քամալյանի ֆ., տետր N 1, VI-11, թ. 33-34:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 100:

19 դ․

ԺԹ դարավերջին նշվել է, որ «...Մելիք զատի գեղը մալականների ձեռին է իբրև արքունական հող...»:

Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան, Ս. Քամալյանի ֆ., տետր N 1, VI-11, թ. 33-34:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 100:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Մելիքզատա