Սուլթանեցիք Գյուղատեղի :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սուլթանեցիք Գյուղատեղի

Ադրբեջան / Հյուսիսային Արցախ / Գետաբեկ / Նովո-Սարատովկա

Տեղադրություն

Ենթադրաբար տեղադրում է Նոր-Սարատովկա գյուղից դեպի Արծվաշեն (Բաշ-գյուղ) տանող ճանապարհի վրա:

Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 310:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 100:

Պատմություն

Պահպանվել են փոքր եկեղեցու (հավանաբար՝ Սբ. Աստվածածին կոչված) և գերեզմանոցի ավերակները: Եղել է Զակամ գավառի նշանավոր գրչօջախներից մեկը, որտեղ ընդօրինակվել ու նկարազարդվել են բազմաթիվ ձեռագիր մատյաններ:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 100:

1647 թ․

Առաջին անգամ վկայված է 1647 թ. ընդօրինակված «Ավետարանի» հիշատակարանում: Գրիչն է Մխիթար աշխարհականը. «Գրեցաւ սբ Աւետարանս յորդառատ բխմամբ աղբիւրաբար հոսեալ ի հոգւոյն սրբոյ ... ի յերկիրս Զակամայ, ի գեօղս որ կոչի Սուլտանեցի, ընդ հովանեաւ Ս. Աստվածածնին...»:

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Գ, կազմեց` Վազգեն Հակոբյան, Երեւան, 1984, էջ 247:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 100:

Գրչօջախներ
1671 թ․

Մխիթար գրչի ձեռքով Սուլթանեցիք գյուղում ընդօրինակված ձեռագրերից մեր օրերն են հասել ևս երկուսը: Առաջինը գրել է Եվա և Ոսկան ամուսինների պատվերով՝ 1671 թ. «...ի յայս ամի սաստիկ մահ յերկիրս Վերին Զակամայ, որ օր մի ի տան միում եօթն հոգի վախճանեցաւ ... ի հայրապետութեան տեառն Պետրոսի Սրբազան Կաթուղիկոսին Սրբոյ Գանձասարայ, ի առաջնորդութեան Պարսից Շահ Սուլէիմանին, ի յերկիրս Վերին Զակամայ ի գեօղս որ կոչի Սուլտանեցիք, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստվածածնիս, ի խնդրոյ բարեմիտ Եւային և այրն (առն) իւրոյ Ոսկանին...»: Պատվիրատու ամուսինները ձեռագիրը նվիրել են Ղարամուրատի Կուսանաց անապատի Սբ. Աստվածածին եկեղեցուն: 1729 թ. ձեռագիրը ձեռք է բերել Մելիք Սարգիսը (վերջին ստացող): ԺԹ դ. պահվում էր Բանանց գյուղի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում, որտեղ էլ այն տեսել և հիշատակարանն արտագրել է Մ. Բարխուտարյանցը: Այժմ պահվում է Մ. Մաշտոցի անվան Մատենադարանում:

«Ցուցակ ձեռագրաց», հ. Բ, Երևան 1970, ձեռ. N 6759:
Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 281-282:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 100:

1678 թ․

Մխիթար գրիչը մյուս ձեռագիրը ստեղծել է 1678 թ. (ստացող՝ Թադեոս եպիսկոպոս):

«Ցուցակ ձեռագրաց», հ. Ա, Երևան 1965, ձեռ. N 968:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 101:

1709 թ․

Սուլթանեցիք գյուղում ձեռագիր է ստեղծվել նաև 1709 թ. (գրիչներ՝ Սարգիս և Վարդան, ստացող՝ Սարգիս):

«Ցուցակ ձեռագրաց», հ. Ա, Երևան 1965, ձեռ. N 3813:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 101:

1837 թ․

Գյուղի և գրչօջախի պատմության համար կարևորվում է նաև 1837 թ. Տփխիսում գրված «Գրիգոր Լոռու-Մելիքեան, Բանք Ոսկիականք» ձեռագիր անավարտ աշխատությունը, որի շարադրանքը հեղինակը շարունակել է 1844 թ. Սուլթանեցիքում: Սա հաստատում է, որ ԺԹ դ. կեսերին գյուղը դեռևս շեն բնակավայր էր: Ավերման ստույգ ժամանակն ու պատճառները հայտնի չեն:

«Ցուցակ ձեռագրաց», հ. Բ, Երևան 1970, ձեռ. N 7501:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 101:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Սուլտանե