Դամբարան :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Դամբարան

Ադրբեջան / Հյուսիսային Արցախ / Գանձակ / Գանձակ

Նկարագրություն

Քաղաքի մերձակայքը, ինչպես և ողջ երկրամասը, հարուստ է բրոնզեդարյան հուշարձաններով ու մասնավորապես դամբարանաբլուրներով:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 61:

19 դ․

Մեծ մասամբ պատահականորեն գտնված, երբեմն էլ նպատակային հետազոտությունների արդյունքում ի հայտ եկած այդ հուշարձանները հնասերների և գիտնականների ուշադրությունն իրենց վրա են հրավիրել արդեն ԺԹ դարի վերջերին: Հայտնի է, օրինակ, որ Գանձակից 3 վերստ հեռավորության վրա գտնվող «Արաբլու հող» տեղամասում 1870-ական թվականներին պեղումներ էր կատարել Գանձակի քաղաքագլուխ, հնասեր Ղահրաման Սարգսյան Հովհաննիսյանցը և հայտնաբերել ուշագրավ մի շարք իրեր. «...այդ գերեզմանները իմացվում են մեծ մեծ քարերից, որոնք անխնայաբար թափած են եղել հանգուցեալների դամբարանների վերայ: Այդ գերեզմաններից մի քանիսը քանդել է տուել պ. Ղահրաման Սերգէյիչ Օվանիսեանը իւր հաշւով այն նպատակաւ, որ իմանայ թէ ինչ հնութիւններ է ամփոփվում այդտեղ: Եւ յիրաւի մեծապատիւ պարոնի աշխատութիւնը և գործ դրած դրամը այդ բանի մասին զուր չի անցել, նա գտել է մի քանի հնութեան յիշատակներ, որոնք կարող են մեծ օգուտ տալ այն անձանց, որոց համար ցանկալի և ուսումնասիրելի առարկա է դարձել հին հայոց կեանքը, պաշտամունքը և սովորութիւնքը: Ահա թէ ինչ են խանչալ (դաշոյն), արեգակ, լուսնիակ, երեք հատ ապարանջան, օձ, բարակ քամար, խունկի աման, երկու ծիտ և երկու պուլիկ: Այդ ամենը ոսկեխառն մետաղներ են...»:

«Մեղու Հայաստանի», 1880, N 50, էջ 2:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 61:

1899 թ․

1899 թ. Գանձակի մոտ դամբարանների ուսումնասիրության գործին ձեռնամուխ է եղել գերմանացի հնագետ Է. Ռյոսլերը. «Մայիս ամսին ես Ելիսավետպոլի մոտ բացեցի բրոնզեդարյան 12 մեծ, դիահրկիզման նշաններով շատ հետաքրքիր տափաստանային դամբարան»:

Реслер Э., Археологическия изыскания в Закавказье, “Кавказ'', Тифлис, 1903, N 179, с. 2 (բնագրում՝ “В мае месяце я около г. Елисаветполя открыл 12 больших очень интересных степных курганов, частию с признаками трупосожжения, относящихся к бронзовому веку”).
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 61: