Սբ. Մինաս Եկեղեցի :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Մինաս Եկեղեցի 1675 թ․

ԼՂՀ / Քաշաթաղ / Հակ / Հայոց Թաղ

Տեղադրություն

Մինքյանդի Հայոց Թաղը գտնվում էր պատմական Հակ գյուղի տեղում։ Ճիշտ այդ հատվածում էլ պահպանվել են Սբ. Մինաս եկեղեցին, գերեզմանոցը, դեռեւս XIX դարի վերջերին եւ XX դարի սկզբներին կառուցված բնակելի տները, նաեւ Աղավնագետի ափին՝ երկու ջրաղացների մնացորդները եւ երկթռիչք կամուրջը։

Պատմական հուշարձանների վերաբերյալ համառոտ կերպով տես նաեւ մեր «Ազատագրված Մննի զյուղի պատմությունից» հոդվածը («Հայրենիքի Ձայն», 1993, N 27, էջ 5)։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 131:

Պատմություն
1856 թ․

Ի դեպ, 1856 թ. մի վավերագրում եկեղեցին հիշատակվում է Սբ. Գեւորգ անվամբ («Սբ. Գէորգ եկեղեցին Մինքեանդ գեղջ ի վաղուց հետէ ունէ զվէմ քար, իսկ զպղծեալ տաճարի անուանեալ աղոթսն կարդացեալ է նայ յայնմ եկեղեցւոջ...»):

Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆ. 56, ց. 14, գ. 205, թ. 25։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 131:

1858 թ․

Ուշագրավ է, որ հոգեւոր իշխանությունը դեռ 1858 թ. ընդառաջելով Մինքյանդում մշտական բնակություն հաստատած նախկին խնձորեսկցի հայերի խնդրանքին թույլատրել էր իբրեւ ծխական եկեղեցի օգտագործել մինչ այդ հայաթափ գյուղատեղիում կանգուն մնացած եկեղեցին. «... գխնդրագիր բնակչաց Խնձորեսկ գեղջ վերաբնակելոց ի գիւղն Մինքեանդ յաջորդութիւն Տաթեւու, սակս տալոյ նոցա ձրի քահանայ ժամանակաւորապէս ի կատարել զհոգեւոր պէտս նոցա, թոյլատրելով նմա նախագոյն կարդալ զպղծեալ տաճարի ի հին քարաշէն եկեղեցւոջ նորաբնակ գեղջ իւրեանց վասն կատարելոյ յայնմ գսրբազնագործութիւն...» (1858 թ.):

Հայաստանի Հանրապետության Պատմության պետական կենտրոնական արխիվ, ֆ. 56, ց. 14, գ. 205, թ. 25։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 131:

Ճարտարապետություն

Եկեղեցին, որը գտնվում է հին թաղամասի կենտրոնում, ունի եռանավ բազիլիկի հորինվածք եւ բավական ընդարձակ չափեր (22,58x12,60 մ): Կառուցված է կոփածո գորշ-դեղնավուն քարով, կրաշաղախով:

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 131:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Շինարարական 1675 թ․

Հարավային ճակատից բացված միակ մուտքի բարավորին փորագրված է.
ՇԻՆԵՑԱՒ Ս(ՈՒՐ)Բ ԵԿԵՂԵՑԻՍ ՆՈՐԱԿ ՆՈՒՆՔ ՀԱԿԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴՍ: | ... | ԹՎ(ԻՆ) ՌՃԻԴ (1675):

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 131:
Արձանագրության երրորդ տողն անհայտ պատճառով միտումնավոր կերպով քերված է: Վիմագրի աջ անկյան մոտ, XIX դարին բնորոշ գրչությամբ փորագրված է «1673» թվականը:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Շինարարական

Եկեղեցու մուտքի բարավորին ըստ Խանզադյանի եղել է.
ՇԻՆԵՑԱ ՅԱՆՈՒՆ ՍՈՒՐԲ ԱԾԱԾՆԻ ... ԱՍՏՈՒԱԾ ՈՂՈՐՄԻ:

Ս. Խանզաոյան, Ի՛նչ են պատմում քարերը, «Սովետական Հայաստան» ամսագիր, 1984, N 6 (սա ակնհայտ շփոթի արդյունք է, քանի որ եկեղեցու բարավորին միանգամայն այլ արձանագրություն է փորագրված եւ անունն էլ Սբ. Աստվածածին չէ, այլ Սբ. Մինաս):
«Արարատ», 1879, սեպտ., էջ 398-399:
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 131:

Տեսակը Լուսանկար
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան

Տեսակը Լուսանկար
Ուղղությունը ⇒ Արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Հեղինակը Րաֆֆի Քորթոշյան
Տարեթիվ 2020 թ․

Տեսքը ներքին
Հեղինակը Րաֆֆի Քորթոշյան
Տարեթիվ 2020 թ․

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Սբ. Գևորգ	1856 թ․