Սբ. Հովհաննես Եկեղեցի :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Հովհաննես Եկեղեցի

ԼՂՀ / Շահումյան / Ղարաչինար

Տեղադրություն

Գտնվում է գյուղամիջում (N 40՛26՛46.61՛՛, E 046՛38՛05.22՛՛, ծ. մ. 711 մ):

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 148:

Այլ անվանումներ

1841 և 1842 թթ. վավերագրերում վկայված է Սբ. Աստվածածին անվամբ: Նույն կերպ է հիշվում նաև 1880 թ.:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 305, թ. 47: Նաև՝ Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56Պ, ց. 12, գ. 531:
Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 18, գ. 33:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 148:

Պատմություն

Տակավին 1871 թ. նշվել է, թե եկեղեցին կարոտ էր նորոգության և հարկ էր «...պայծառացուցանել զեկեղեցիս նորին»:

Խ. Մ. Տ. Յարութիւնեանց, Ղարաչինար եւ Իկիրմիտէօրթ, «Արարատ», 1871, ԺԱ, էջ 373:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 148:

Հայտնի է, որ 1889 թ. նոյեմբերի սկզբին Արցախի թեմի առաջնորդ Կարապետ եպիսկոպոս Այվազյանը «...պիտի գնար Ղարաչինար գիւղը՝ այնտեղի վաղուց կառուցուած եկեղեցին օծելու համար: Սակայն ցրտի պատճառով, Կարապետ սրբազանը Ղարաչինարի եկեղեցու օծումը թողեց մի ուրիշ պատեհ միջոցի»:
Սրանից հետևում է, որ հնի տեղում նոր եկեղեցին կառուցվել էր 1880-ական թթ., իսկ անվանափոխությունն էլ կապված էր նորակառույցի օծման հետ:

«Նոր-Դար», 1889, N 189, 11 նոյեմբերի, էջ 2:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 148:

ԺԹ դարավերջին եկեղեցին հիշվում է որպես «նորաշէն, կառուցեալ չորս սիւների վերայ» շինություն:

Բարխուտարեանց Մ., նշվ. աշխ., էջ 245:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 148:

Եկեղեցին հիշվում է 1903 և 1905 թվականներին:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 8889, թ. 191:
Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 10294, թ. 4:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 149:

1910 թ. փետրվարին նշվել է. «Ներկայումս Ղարաչինարը սեփական քահանայ չունենալու պատճառով, նրա եկեղեցին վատ տպաւորութիւն է թողնում այդ եկեղեցու մօտով անցնողի վրայ, երբ նա տեսնում է այդ շատամարդ գիւղի եկեղեցուն ողորմելի վիճակի մէջ, անկարգ ու դռնափակ»:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 227, ց. 1, գ. 477, թ. 10:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 149:

Ըստ Սպարտակ Սեփյանի` «Եկեղեցին ունեցել է գմբեթ, գմբեթի ներսից կախված զույգ զանգերով, որի թոկերը կախված էին եկեղեցու արևմտյան մուտքի առաջ, որտեղից ժամհար Սիրմա Ղուլունց Ակոբը համաչափորեն ձգելով թոկերը, զանգի ղողանջներով հավատացյալներին հրավիրում էր առավոտյան և երեկոյան ժամերգությանը...: Գմբեթը, որ մի առանձին գեղեցկություն էր տալիս շինվածքին, քանդեց Մ. Բ.-ն, որը պատահականորեն քահանա էր դառել 1922-1923 թթ.: Ոչ միայն եկեղեցու գմբեթը քանդեց, այլև դարձավ «Անաստվածների միության» նախագահ»:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 1159, ց. 10, գ. 60, թ. 19:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 149:

1924 թ. փետրվարի 7-ին Գանձակի Հայոց առաջնորդ Լևոն եպիսկոպոսը բողոքում է Էջմիածնի հոգևոր խորհրդին, քանի որ Գանձակի գավառի իններորդ մասի գործկոմը գյուղի եկեղեցին ցորենի ամբար էր դարձրել:

Վավերագրեր հայ եկեղեցու պատմության (1921-1938 թթ.), էջ 46:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 149:

1928 թ. փակվել է:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 409, ց. 1, գ. 2658, թ. 12:
Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 149:

Ճարտարապետություն

Եկեղեցին եռանավ բազիլիկ հորինվածքով շինություն է (արտաքին չափերը՝ 22,87 x 12,76 մ)՝ կառուցված գլխավորապես կիսամշակ և անմշակ քարով, կրաշաղախով: Սակավ քանակությամբ սրբատաշ քարն առավելապես գործածվել է որպես անկյունաքար: Նրանով են շեշտվել նաև մուտքն ու լուսամուտները:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, Մռավականք, հ. Դ, Երևան, 2019, էջ 149:

Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1987 թ․

Ուղղությունը ⇘ Հարավ-արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1987 թ․

Տեսքը ներքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1987 թ․

Տեսակը Չափագրություն
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1987 թ․

Սբ. Հովհաննես (Սբ. Աստվածածին) եկեղեցու հատակագիծը

Հեղինակը Կիմ Ղահրամանյան
Տարեթիվ 1987 թ․

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Սբ. Աստվածածին