Դամբարանաբլուր :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Դամբարանաբլուր Մ․թ․ա․ 13 — Մ․թ․ա․ 12 հզմ․

ԼՂՀ / Քաշաթաղ / Արվական

Նկարագրություն
1980 թ․

Ի դեպ, 1980 թ. պատմական Արվական գյուղի տարածքից՝ ավերված դամբարանաբլուրների ուսումնասիրությունը ի հայտ է բերել մ.թ.ա. XIII-XII դարերին վերաբերող հնագիտական նյութեր, իսկ գյուղից հարավ-արեւելք գտնվող հին բնակատեղիի տարածքից հայտնաբերվել են բրոնզի եւ վաղ երկաթի դարաշրջաններին հատուկ գտածոներ։

А. Алиев, Исследование в Лачинском районе, "Археологические открытия 1980 г.", Москва, 1981, էջ 414։ Նույն հոդվածում նկարագրված է նաեւ Ալխասլի (Արվական) գյուղից 8 կմ հյուսիս–արեւմուտք գտնվող մի վանքի բարավորի վրա փորագրված արձանագրությանը (ըստ հոդվածագրի «աղվաներեն»)։ Իր ժամանակին այդ վիմագրի վերծանությանը տվել է պատմաբան Հ. Սվազյանը՝ Об одной " Албанской надписи" հոդվածում («ԼՀԳ», 1987, N 2, էջ 42-47)։ Արտատպված է " К освещению проблем истории и культуры Кавказской Албании и восточных провинций Армении" ժողովածուում (Երեւան, 1991, էջ 276-280)։ Վիմագրի բովանդակությունը հետեւյալն է. 'ԵՍ ՎԱՐ'ԹԱՆ 'ԿԱՆ'ԳՆԵIՑԻ ԶԽԱՉՍ I ՀՈԳՈ ԻՄ(Ո)3 ՈՐ ԿIԱՐԴԷՔ, ՅԱՂԱՒԹՍ ԻՇԵՑԵՔ։ Հնավայրը, ուր գտնվելիս է եղել այս արձանագիր բարավորը, միայն ենթադրաբար կարելի է նույնացնել Կատոսավանքի հետ, քանի որ վերջինս Ալխասլիից ոչ թե 8, այլ հազիվ 4,5 կմ է հյուսիս-արեւմուտք եւ բացի այդ` այն չի համապատասխանում Կատոսավանքի եկեղեցու մուտքի բարավորին։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 159: