Եկեղեցի :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Եկեղեցի 6 դ․

ԼՂՀ / Աղջաբեդու / Թազաքյանդ

Պատմություն
1969 թ․

Աղջաբեդի շրջկենտրոնից 14 կմ հյուսիս-արեւմուտք, միանգամայն հարթ տեղանքում գտնվող Թազաքյանդ գյուղից 3 կմ հեռավորությամբ, «Չաթալթափա» կոչված բլրի հարեւանությամբ 1969 թ. կատարված գյուղատնտեսական աշխատանքների ընթացքում միանգամայն պատահաբար հայտնաբերվեցին վաղ միջնադարյան մի եկեղեցու մնացորդներ։

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 231:

Ճարտարապետություն

Եռանավ բազիլիկի հորինվածք ունեցող տաճարի (արտաքին չափերն են 16,5x9,25) ուշագրավ առանձնահատկությունն է ավագ խորանի նաեւ արտաքուստ ընդգծված կիսաբոլորաձեւ եզրապատը։ Ունի ավանդատներ։ Միակ մուտքը բացված է արեւմտյան ճակատից։ Առավելագույնը մինչեւ 1,6 մ բարձրությամբ կանգուն մնացած եկեղեցու պատերը եւ սյուները շարված են անմշակ եւ կոփածո քարով, ինչպես նաեւ թրծված աղյուսով։ Վերջինս օգտագործված է նաեւ եկեղեցու հատակապատման համար։ Սրահի հատակի համեմատ խորանն ունեցել է 45 սմ բարձրություն։

Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 231:

Պատմություն
6 դ․

Ինչ վերաբերում է եկեղեցու թվագրման խնդրին, ապա դրան հատկապես նպաստում է հնավայրում առատորեն հայտնաբերված խեցեղեն նյութի ուսումնասիրությունը, համաձայն որի, եկեղեցին, որոշ պայմանականությամբ, թվագրվում է VI դարով։

Р. Б. Геюшев, Христианство в Кавказской Албании , Էջ 86-87։
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 231:

Մատենագիր աղբյուրները Բեղամեջ գավառում կառուցված միայն մի եկեղեցու մասին են տվյալներ հաղորդում, եւ այդ տվյալները, միանշանակ կերպով, ինչպես տեղագրորեն, այնպես էլ ժամանակագրորեն, համընկնում են վերոհիշյալ եկեղեցու թվագրման եւ տեղադրման մասին ենթադրվող տվյալներին։ Մասնավորապես՝ Մովսես Կաղանկատվացին, անդրադառնալով Չողում նստած (մինչեւ 551 թ.) Աղվանից Ղազար հայրապետի գործունեությանը, վկայում է. «Սա շինեաց Ղազարապատ գտեալ ի Բեղամէջս, զոր եկեղեցին Պանտալէւովնի, եւ շինէ ահաւոր տեսլամբ»։

Մովսէս Կաղանկատուացի, Պատմաթիւն Աղուանից Աշխարհի, Երեւան, 1983, էջ 350:
Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 231: