Սբ. Հովհաննես Եկեղեցի :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Հովհաննես Եկեղեցի 1869 թ․

Ադրբեջան / Հյուսիսային Արցախ / Դաշկեսան / Հարցհանգիստ

Պատմություն

Հարցհանգիստ գյուղում ծխական եկեղեցի է գոյություն ունեցել նախքան ներկայիս կանգուն եկեղեցու կառուցումը (1989 թ. բռնագաղթի օրերին միանգամայն անխաթար էր): Նախկին եկեղեցին, որը հիշվում է, օրինակ, 1849, 1852, 1861 թթ. վավերագրերում, օծված է եղել Սբ. Հակոբ անվամբ: Եկեղեցու տեղում նորը կառուցվել է 1869 թ. և օծվել Սբ. Հովհաննես անվամբ. «...եկեղեցին՝ Սուրբ Յովհաննէս կառուցեալ չորս սիւների վերայ, որ ունի իւր հարաւային կողմում գաւիթ եւ զանգատուն»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3818, թ. 96-97, գ. 3819, թ. 106, գ. 3835, թ. 148-149:
Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 292:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 244:

19 դ․

ԺԹ դարում եկեղեցին հայտնի էր նրանում պահված 1221 թ. Կիլիկիայի Տարսոն քաղաքում ստեղծված մագաղաթե մի ձեռագրի շնորհիվ:

«Արձագանք», 1886, N 20, էջ 295-296:
Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 292-293:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 244:

Եկեղեցին գործել է մինչև 1928 թ.: Խորհրդային տասնամյակներին շենքը օգտագործվել է որպես պահեստ:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 409, ց. 1, գ. 2658, թ. 12:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 245:

Ճարտարապետություն

Եկեղեցին ուղղանկյուն հատակագծով եռանավ բազիլիկ կառույց է, արևելքում՝ կիսաշրջան խորանով, կից ուղղանկյուն ավանդատներով: Աղոթասրահի երկու զույգ սյուների և որմնասյուների վրա հենված թաղակապ ծածկն առնված է երկթեք տանիքի տակ: Մուտքը հարավային ճակատից է և բացվում է նույն կողմից եկեղեցուն կից կրկնահարկ զանգակատան առաջին հարկի մեջ: Կառուցված է կոփածո քարով, կրաշաղախով: Արտաքին չափերն են՝ 17,70 x 11,75 մ:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 245:

Քահանա
1849 թ․

1849 թվականից շուրջ 20 տարի Հարցհանգիստը սեփական քահանա չի ունեցել. 1869 թ. գյուղի համար քահանա է ձեռնադրվել Ղազար Տեր-Մխիթարյանցը:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 5394, թ. 10: Նաև՝ գ. 4254, թ. 142:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 254:

1898 թ․

Վարդան Ոսկանյան Երեմյանց. ձեռնադրվել է 1898 թ.: Ուներ 6 երեխա՝ Մարիամ (ծնվ. 1882), Աստվածատուր (ծնվ. 1883), Արսեն (ծնվ. 1885), Հերիք (ծնվ. 1889), Արշակ (ծնվ. 1895), Խաչատուր (1898):

Հայաստանի ազգային արխիվ, Պ461, ց. 1, գ. 12, թ. 70-71:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 245:

1932 թ․

Ըստ հիշողությունների՝ Ուսեփանց տերտերը վերջին մարդուն (Գագիկ Մակիչի Վանյանին՝ Պապունց Գագո) կնքել է 1932 թ.:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 245:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Շինարարական 1869 թ․

Բարավորին՝ 5 տող.
Արդեամբ Չովդառայ | ժողովրդոց Ս(ուր)բ Յոհաննես | եկեղեցիս շինվեցաւ ի 1869 ամի, | եկայք առ իս ամենայն աշխատեալք | և ձանրաբեռնեալք և ես հանգուցից զձեզ:
Հրատ. «Արձագանք», 1886, N 20, էջ 295:
Ծանոթ. վիմագրի առաջին հրատարակիչը կատարել է որոշ հավելումներ, ունի տարընթերցումներ, իսկ թվականն ընթերցել է՝ 1863: Հարկ է նշել, որ եկեղեցին Սբ. Հովհաննես անվամբ առաջին անգամ հիշվում է 1862 թ. (գուցե հիմնօրհնեքի տարեթիվն է):

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 244-245:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1980 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Տարեթիվ 1980 — 1982 թթ․

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Սբ. Հակոբ