Թագավորի հանգստարան (թախտ) Հնավայր :: ԱՐՑԱԽԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Թագավորի հանգստարան (թախտ) Հնավայր 9 — 13 դդ․

ԼՂՀ / Հադրութ / Տումի

Տեղադրություն

Տեղամասը գտնվում է Տումիից 0,5 կմ հարավ:

Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 65:

Պատմություն

Պահպանված շինությունների ավերակները, ըստ ամենայնի, պատկանում են ավանդաբար հիշվող Թագավորի պալատին: Տեղում առկա են նաև զարգացած միջնադարին բնորոշ քիվի բեկոր, անարձանագիր խաչազարդ տապանաքարեր և տեղահանված երկու խաչքար: Վերջիններիցս մեկը (56 x 46 x 9 սմ) արձանագիր է և վերաբերում է Ժ-ԺԱ դարերին:

Դիվան հայ վիմագրության, պր. V, Երևան, 1982, էջ 169:
Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 65:

Հնավայրում է գտնվում Թագավորի գերեզման անվամբ հայտնի տապանաքարը, որն ունի «2 մետր 3 սանթիմ երկարութիւն և 73 սանթիմ լայնութիւն և 5 գծով նախշեր, սակայն չունի արձանագրութիւն: Ահա այս է որդւոց որդի աւանդաբար մատնանիշ արած թագաւորի գերեզմանն»:

Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 79-80: Ի դեպ, Մակար եպիսկոպոսն այն ենթադրաբար համարում է Գորոզուի Գագիկ թագավորի (իշխանի) գերեզմանը:
Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 65-66:

1980-ական թթ. վերջերին գերեզմանոցի տարածքում հայտնաբերվել են մատուռի ավերակներ, խաչքարեր, տաղավարիկի մանրակերտ, ինչպես նաև միակտոր քարից կերտված վաղմիջնադարյան քառակող կոթողի բեկոր, որը հարում է Շիրակի խմբի կոթողներին: Պատկերաշարը բավական հարուստ է և բացառիկ. երեք նիստերը հարդարված են լուսապսակներ ունեցող ուղղահայաց կանգնած մարդկանց պատկերներով: Լուսապսակների առկայությունը, անկասկած, հուշում է, որ սրբեր են քանդակված: Պատկերագրության տեսանկյունից հետաքրքիր է հատկապես հոգևորականը, որը ձախ ձեռքին ունի խաչգավազան և կարծես պարուրված է օձի պատկերով: Ըստ այդմ, ենթադրաբար կարող ենք ասել, որ ներկայացված է Գրիգոր Լուսավորիչը: Հաջորդ նիստի պատկերը փոքր-ինչ թեքված է դեպի ձախ, չնայած որ դեմքը խիստ ուղղահայաց է (դնչի հատվածը մի փոքր վնասված է): Ձախ ձեռքին ինչ-որ իր է: Ենթադրաբար կին է: Կոթողի երրորդ նիստի պատկերի աջ ձեռքին հավանաբար գիրք է, թերևս՝ Ավետարան (երևում է ուղղանկյուն ծավալուն հատվածը), իսկ մյուս ձեռքն ուղղված է դեպի ուսի հակառակ կողմը (չի բացառվում, որ դրված է կրծքավանդակին՝ սրտի հատվածում): Ըստ Զ. Հակոբյանի՝ անճշտությունները պայմանավորված են քանդակների պարզունակ մշակմամբ և համաչափությունների ոչ ճշգրիտ կիրառմամբ:

Ամիրջանյան Ս., նշվ. հոդվ., «Գիտություն և տեխնիկա», 1991, N 2, էջ 29: Մինչև 2020 թ. նոյեմբերը գտածոն պահվում էր դպրոցի աշխատանքի ուսուցման կաբինետում:
Խորհրդատվության համար խորին երախտագիտությունս եմ հայտնում արվեստագիտության թեկնածու, դոցենտ Զարուհի Հակոբյանին:
Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 66:

Ի դեպ, նույն հնավայրից հայտնաբերված փոքրածավալ կոթողանման գտածոները և մոմակալը ևս պահվում էին դպրոցում՝ պատմության կաբինետում:

Էմմա Աբրահամյան, Տումի գյուղի վտանգված պատմամշակութային ժառանգությունը, «Վարձք», 2021, N 16, էջ 66:

Հեղինակը Սասուն Դանիելյան
Տարեթիվ 2017 թ․

Հեղինակը Սասուն Դանիելյան
Տարեթիվ 2020 թ․

Հեղինակը Սասուն Դանիելյան

Հեղինակը Սասուն Դանիելյան
Տարեթիվ 2020 թ․